ANALYSE – In 2006 nam automaker Volkswagen een groot risico. De Duitse reus installeerde software in dieselauto’s die ervoor zorgde dat zijn modellen goed presteerden bij officiële tests voor de uitstoot van stikstofoxide. Maar buiten de testomgeving stootten de diesels van Volkswagen veel meer stikstofoxide uit.

De beslissing om met sjoemelsoftware vals te spelen kwam Volkswagen duur te staan. Het dieselschandaal was een enorme klap voor de reputatie van de Duitsers en kostte het bedrijf miljarden euro’s aan boetes.

In de nasleep van het dieselschandaal nam Volkswagen opnieuw een groot risico. Dit keer van een geheel andere aard. Volkswagen heeft besloten grootschalig in te zetten op elektrische auto’s, zonder dat echt duidelijk is hoe graag consumenten die willen hebben.

Elektrische auto: grootste uitdaging voor de auto-industrie in 100 jaar

De auto-industrie staat de komende decennia voor de grootste omwenteling in meer dan honderd jaar: elektrische aandrijving moet de klassieke verbrandingsmotor gaan vervangen. Ook concurrenten van Volkswagen bereiden zich daarop voor. Maar onder de grote autobedrijven in de wereld is geen enkele firma zo ambitieus als Volkswagen.

“De investeringsplannen van Volkswagen zijn ongeëvenaard”, zegt analist Michael Ramsey van onderzoeksbureau Gartner.

In de periode tot 2023 investeert Volkswagen liefst 30 miljard euro in elektrische voertuigen. Dat bedrag komt grofweg overeen met de  totale winst van Volkswagen over de afgelopen vier jaar.

Volkswagen wil dat elektrische auto's in 2030 goed zijn voor 40 procent van zijn totale verkopen. Geen enkele grote autoproducent komt daar anno 2019 ook maar enigszins bij in de buurt.

Volkswagen kan deze doelstellingen alleen halen als de vraag naar elektrische auto's exponentieel stijgt. Volledig elektrische auto's maken vandaag de dag minder dan 2 procent van de mondiale  autoverkopen uit (exclusief hybride voertuigen).

Elektrisch rijden komt vooral op in Europa en China

Tot op zekere hoogte moet Volkswagen wel investeren in elektrische auto's, omdat de regelgeving in Europa rond de uitstoot van CO2 steeds strikter wordt. Analist Richard Hilgert van onderzoeksbureau Morningstar becijferde dat Volkswagen in 2021 jaarlijks bijna 10 miljard euro kwijt is aan extra heffingen in Europa als het gemiddelde uitstootniveau van zijn voertuigen gelijk blijft aan het niveau van 2018.

Maar er speelt meer dan strengere regelgeving. Ook positieve impulsen tellen mee. Europa en China zijn de belangrijkste markten voor het Duitse concern en daar wordt de transitie naar elektrisch rijden relatief zwaar gestimuleerd via subsidieprogramma's. "De Chinese overheid kan als geen ander invloed uitoefenen op wat burgers moeten kopen", zegt Karl Brauer van Cox Automotive.

Volkswagen denkt dat elektrische auto's geen gevaar zijn voor de winstmarge

De overgang naar elektrische auto's stelt autoproducenten voor extra uitdagingen. Zo is een belangrijke vraag wat er gebeurt met de winstmarges van autofabrikanten als ze grootschalig elektrische modellen gaan produceren. Voor benzine- en dieselauto's geldt dat zeker bij goedkopere modellen de winstmarge per auto vaak zeer laag is.

Een belangrijk voordeel dat Volkswagen heeft vergeleken met veel concurrenten is de schaalgrootte van het bedrijf. Als Volkswagen massaal elektrische auto's gaat produceren, kan het Duitse bedrijf dat waarschijnlijk efficiënter doen dan veel concurrenten. Alleen is dat geen garantie voor winstgevendheid op de langere termijn.

Om een duurzaam concurrentievoordeel te behalen op de markt voor elektrische auto's moet Volkswagen een absolute topper in huis hebben. Een elektrisch equivalent van de Kever, de Golf of de Polo. Volkswagen hoopt dat de elektrische Volkswagen ID.3 die potentie heeft. Dit model komt in 2020 in Nederland op de markt voor prijzen tussen den 30.000 euro en 50.000 euro.

Nieuw productieplatform voor elektrische auto's

Afgelopen maand gaf Volkswagen-topman Herbert Diess overigens aan dat hij zich geen zorgen maakt over erosie van de winstmarge door de introductie van een reeks elektrische modellen. Volkswagen heeft veel vertrouwen in een nieuw productieplatform voor elektrische auto's, waarop verschillende modellen gemaakt kunnen worden. Ook zorgt de Duitse autobouwer ervoor dat een beperkt aantal acculeveranciers verschillende merken van het Volkswagen-concern kan bedienen.

Het nieuwe platform voor de productie van elektrische auto's brengt een forse initiële investering mee. Maar toekomstige productiekosten zijn daardoor lager, omdat verschillende modellen deels dezelfde onderdelen hebben en qua ontwerp op elkaar lijken.

Hoe graag wil de consument een elektrische auto?

Volkswagen zet in op een reeks elektrische modellen in verschillende prijsklassen. De hamvraag is of de consumentenvraag gelijke tred houdt met het opschalen van de productie van elektrische auto's. Overwegingen als prijs, actieradius en de laadsnelheid van elektrische auto's zijn daarbij van groot belang.

Mocht de vraag naar elektrische auto's tegenvallen, dan hoeft dat geen complete ramp te zijn voor Volkswagen. Het bedrijf heeft immers zijn 'klassieke'  business, de productie van benzine- en dieselauto's, achter de hand om op terug te vallen.

Op dit punt zijn de risico's voor Volkswagen anders dan voor bijvoorbeeld Tesla. Voor de Californische maker van elektrische auto's is het extreem belangrijk dat de Model 3, het model voor de middenklasse, een succes wordt.

Bij Volkswagen is de inzet op elektrisch meer defensief van aard: het risico van niets doen is mogelijk groter dan het risico van te snel investeren in elektrische voertuigen.

Analist Ramsay van Gartner formuleert dat als volgt: "Waarschijnlijk is de gedachte bij Volkswagen: als we hier niet op inzetten en we plots te maken krijgen met fors hogere brandstofprijzen of serieuze wettelijke beperkingen op de verkoop van benzine- en dieselauto's, dan hebben we een veel groter probleem."

Lees meer over elektrisch rijden: